Kultura i Zdrowie to program realizowany przez Instytut Kultury Miejskiej – Miasto Splotów, łączący działania artystyczne i kulturalne z troską o zdrowie psychiczne oraz społeczne. Badania pokazują, że udział w wydarzeniach kulturalnych i działania artystyczne pozytywnie wpływają na kondycję psychiczną, wzmacniają odporność oraz pomagają budować więzi społeczne.
Współpraca sektorów: kultury, zdrowia, pomocy społecznej i edukacji
Aby w pełni wykorzystać prozdrowotny potencjał kultury, niezbędna jest ścisła współpraca międzysektorowa: łączenie sił instytucji kultury z sektorem zdrowia, pomocą społeczną, a także
z obszarem edukacji i nauki. Program Kultura i Zdrowie jest z założenia międzysektorowy. Instytut Kultury Miejskiej – Miasto Splotów jako jedyny podmiot z Polski dołączył do międzynarodowej platformy CultureandHealth, której celem jest m.in. budowanie partnerstw między lekarzami, terapeutami, artystami, pedagogami i pracownikami socjalnymi, tak aby wspólnie tworzyć projekty na styku kultury i zdrowia. Nasz Instytut realizuje ten cel, działając w ramach sieci europejskich, oraz krajowych i lokalnych partnerstw.
Kultura i sztuka w szpitalach, szkole i przestrzeni publicznej
Jednym z założeń programu jest przeniesienie kultury i sztuki bliżej ludzi – tam, gdzie na co dzień toczy się ich życie i gdzie wsparcie poprzez działania artystyczne może być najcenniejsze. Dlatego inicjatywy kulturalne w ramach Kultury i Zdrowia trafiają do szpitali, ośrodków leczenia i rehabilitacji, placówek opieki społecznej, szkół, firm, a także pojawiają się w przestrzeni publicznej. Działania takie jak koncerty dla pacjentów, warsztaty arteterapii w domach pomocy społecznej, chóry pracownicze czy zajęcia teatralne w szkołach to tylko niektóre przykłady na włączanie sztuki
w codzienną przestrzeń życia oraz dążenie do większej dostępności.
Badania, dowody i monitorowanie efektów
Program Kultura i Zdrowie opiera się na podejściu opartym na dowodach (evidence-based practice). Oznacza to, że planowanie i realizacja działań idą w parze z ich ewaluacją – badaniem wpływu na uczestników oraz analizą osiąganych rezultatów.
Obecnie Instytut prowadzi mapowanie lokalnych inicjatyw w obszarze kultury i zdrowia, aby stworzyć spójny system monitorowania ich skuteczności. Takie mapowanie i analiza pozwolą zidentyfikować, które metody przynoszą najlepsze rezultaty, a następnie upowszechnić dobre praktyki dalej.
Wsparcie dla artystów i współpraca ze specjalistami
W Instytucie chcemy dbać o to, by artyści realizujący projekty w obszarze Kultury i Zdrowia otrzymali odpowiednie wsparcie merytoryczne i finansowe. W ramach naszego udziału w platformie CultureandHealth będziemy przyznawać granty i stypendia na realizację projektów artystycznych związanych ze zdrowiem oraz udział w rezydencjach i wymianach zagranicznych. Oprócz wsparcia finansowego twórcy mogą liczyć na możliwość prezentacji swoich prac na forum międzynarodowym – organizowane będą wydarzenia (konferencje, festiwale) pokazujące najciekawsze praktyki łączące kulturę z troską o zdrowie. Równie ważne jest podnoszenie kompetencji artystów i animatorów kultury, by mogli skutecznie współpracować z sektorem medycznym czy społecznym. Dzięki platformie CultureandHealth oferujemy szkolenia i kursy – zarówno stacjonarne, jak i online – dzięki którym twórcy zdobędą wiedzę z zakresu np. arteterapii, komunikacji z osobami chorymi, podstaw psychologii czy ewaluacji efektów swoich działań. Powstają także sieci kontaktów i grupy wymiany doświadczeń, gdzie artyści mogą uczyć się od siebie nawzajem oraz od ekspertów (np. lekarzy, terapeutów, pracowników socjalnych).
Szkolenia, wykłady i promocja idei „kultura to zdrowie”
Edukacja i zwiększanie świadomości społecznej stanowią istotny element programu. Miasto Splotów organizuje panele dyskusyjne, wykłady ekspertów, warsztaty i kampanie informacyjne, aby upowszechnić wiedzę o pozytywnym wpływie kultury na zdrowie. Takie wydarzenia odbywają się zarówno lokalnie, jak i w formie ogólnodostępnych webinariów czy materiałów online. W listopadzie 2024 roku Bielsko-Biała stała się gospodarzem międzynarodowej konferencji poświęconej kulturze, zdrowiu i dobrostanowi, podczas której eksperci, artyści i praktycy z różnych krajów przedstawili konkretne przykłady wpływu kultury na zdrowie (od projektów dedykowanych młodzieży po inicjatywy dla uchodźców).
Platforma Culture and Health
Instytut Kultury Miejskiej - Miasto Splotów dołączył do międzynarodowej platformy Kultura i Zdrowie. Projekt ten, w swoich planach na najbliższe cztery lata (listopad 2024-listopad 2028), skupia się na łączeniu sztuki i kultury z troską o zdrowie psychiczne i społeczne.
Dlaczego to ważne?
Ponad 85 milionów obywateli UE zmaga się z problemami zdrowia psychicznego, a pandemia COVID-19 dodatkowo uwypukliła wyzwania, takie jak lęk, depresja, samotność czy izolacja społeczna. Udział w wydarzeniach kulturalnych oraz angażowanie się w działania artystyczne mają pozytywny wpływ na naszą kondycję psychiczną, zdrowie, budują odporność i wspierają budowanie więzi
w społecznościach.
Jakie korzyści oferuje platforma?
Przede wszystkim wspiera artystów i lokalne społeczności, poprzez dofinansowanie dla artystów na realizację projektów na styku kultury i zdrowia oraz udział w międzynarodowych wymianach. Platforma oferuje też szkolenia i kursy – stacjonarne i online, wydarzenia w całej Europie, gdzie specjaliści dzielą się wiedzą i doświadczeniem oraz buduje dostęp do wiedzy: tworzona jest baza danych online z najlepszymi praktykami i możliwością nawiązania współpracy.
Kto bierze udział?
W projekcie uczestniczy 16 organizacji z 14 krajów, w tym także Instytut Kultury Miejskiej – Miasto Splotów z Bielska-Białej, który zainaugurował swoje partnerstwo w sieci, organizując w listopadzie 2024 międzynarodową konferencję na ten temat.
